With the exhibition American Neon Signs by Day & Night the Nederlands Fotomuseum pays a homage to the Dutch artists Toon Michiels (1950 – 2015). During his road trips through the United States in the mid 1970-s Toon Michiels fell under the spell of the neon signs that hotels and restaurants had installed alongside the highways, to lure drivers into making a stop. For him these signs symbolized the typical American on the roadculture. He photographed the neon signs systematically, one by day and again by night which resulted in a series of handsome diptychs. More than thirty-five years later Michiels’s work has been rediscovered and reevaluated and it is being exhibited for the first time in both the Netherlands and abroad.
Road Trips Through the American West
In the mid-1970s Toon Michiels visited the USA a number of times, travelling in a rental car to cities such as Reno and Las Vegas. He fell under the spell of the neon signs that hotels and restaurants had installed alongside the highways to lure drivers into making a short or longer stop. Something like this didn’t exist in Europe. To European eyes, they symbolized a typical American idea about freedom, the automobile culture and the urge to be ‘on the road’ in the wide open spaces of the American West. Their big letters and playful designs appealed to Michiels, partly due to his professional background as a graphic designer. The neon signs often looked like the futuristic structures that were mainly erected during the heyday of American space travel. They created a playful, freewheeling impression and contained many of the motifs from the popular idea of the American West – palm trees, cactuses and cowboys.
Neon Signs as Diptychs
At night these neon signs were even more spectacular, forming great beacons of light against a darkened sky. Michiels decided to photography them systematically, once by day and again by night, head-on and from the same position. The result is a series of handsome diptychs. A selection was published in American Neon Signs by Day & Night in 1980.
Toon Michiels’s work is unique in the history of photography, although it does display interesting parallels with the work of other artists and photographers of the 1970-s: the systems of conceptual and minimal art, early artistic colour photography and their interest in popular culture, in areas such as architecture and urban planning. More than thirty-five years later Michiels’s work has been rediscovered and reevaluated and it is being exhibited for the first time in both the Netherlands and abroad.
Toon Michiels
Toon Michiels was born in 1950 in Boxtel and graduated in graphic design and photography at the Academy of Art and Design in Den Bosch. He acquired a reputation with his photo book Zeldzame mensen [Exceptional people] (1974) in which he made a visual record of an aged farming couple, in the village of Liempde in the province of Brabant. He went on to pay frequent visits to the United States, going on long road trips for his photo series, American Neon Signs by Day & Night (1980). Thirty-five years later this series won him international fame, including a presentation at the international festival of photography Les Rencontres d’Arles. In the 1980s he developed into a passionate landscape photographer, a form in which he also gave free rein to his fascination for found texts in the landscape.
Archief Toon Michiels gaat naar het Nederlands Fotomuseum
Fotografie
Het Nederlands Fotomuseum heeft het archief gekregen van de in 2015 overleden Toon Michiels. Hij werd bekend met foto’s van neonreclames die hij in Amerika maakte en zijn fotoboek over een Brabants boerenechtpaar.
Rianne van Dijck
11 maart 2018 om 22:58
Foto Toon Michiels/ Nederlands Fotomuseum
Het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam heeft het complete archief van de Brabantse fotograaf Toon Michiels (1950-2015) als schenking ontvangen. Het gaat om zo’n 8.300 negatieven en bijbehorende contactafdrukken, circa 4.250 dia’s, 550 kleuren- en zwart-witafdrukken, polaroids, boeken, agenda’s en collages in sigarendoosjes.
Michiels werd in 2016 bij een groter publiek bekend door de tentoonstelling American Neon Signs by Day & Nightin het Nederlands Fotomuseum. Daar waren de foto’s te zien die Michiels midden jaren zeventig had gemaakt tijdens roadtrips in de Verenigde Staten. Hij bezocht er onder andere Reno en Las Vegas en raakte gefascineerd door de neonreclames bij restaurants en hotels, met iconen uit de populaire Amerikaanse cultuur zoals cowboys, palmbomen en cactussen.
Foto Toon Michiels/ Nederlands Fotomuseum
Toon Michiels was ook grafisch vormgever. In 1974 publiceerde hij het succesvolle fotoboek Zeldzame mensen (1974), waarin hij het dagelijks leven volgt van het bejaarde Brabantse echtpaar Sjo Pol en Marinus de Bresser, in een boerderij waar de tijd stil lijkt te hebben gestaan. Het werk werd vergeleken met dat van Vincent van Gogh; er volgden tentoonstellingen in Het Noordbrabants Museum (1985) en het Van Gogh Museum (1986-1987).
Michiels zou na Neon Signs meerdere reisseries maken, onder andere in Amerika en Zuid-Europa. Vaak zocht hij daar, zoals hij het zelf formuleerde: „De leegte, de eenzaamheid, die in ieder mens zit [...].” Ook werkte Michiels in opdracht en was hij docent fotografie aan de Rietveld Academie In Amsterdam. Michiels, die aan depressies leed, maakte in 2015 een eind aan zijn leven.
Het Nederlands Fotomuseum denkt na over een tentoonstelling. Curator Frits Giersberg schreef in 2015 al in zijn In Memoriam: „Misschien dat zijn droom over een grote overzichtstentoonstelling ooit nog eens uitkomt. Hij had er al een titel voor: Memory Hotel.”
Foto Toon Michiels/ Nederlands Fotomuseum
Foto Toon Michiels/ Nederlands Fotomuseum
Toon Michiels' revolutionaire neonfotografie
Fotografie
Neon lelijk? Niet in de ogen van fotograaf Toon Michiels, die in de jaren zeventig de Amerikaanse highways afschuimde. Nu, postuum, is te zien hoe geniaal het concept is dat hij bedacht.
Door: Arno Haijtema 29 januari 2016, 02:00
Bonte kleuren, grote lichtvlakken, bewegende onderdelen, flitslicht, messcherpe neonbelettering. Een kermis, ook al om de concurrent verderop de loef af te steken.
'Ons wordt gevraagd de architectuursmaak van onroerendgoedspeculanten, verhuuragenten en hypotheekbemiddelaars serieus te nemen', schreef Alfred Barr Jr. in 1922. Barr, Amerikaanse autoriteit op het gebied van het strenge, strakke modernisme in de architectuur moest niets hebben van het soort bouwwerken dat, ook al in the roaring twenties, in Noord-Amerika uit de grond schoot: felgekleurde restaurantgevels, enorme lichtreclames, billboards, alles wat ten doel had om de aandacht op te eisen van de passant.
Veel meer dan in Europa vervoerde de voorbijganger in het uitgestrekte Amerika zich per auto en wie de ogen van de automobilist op zich gericht wilde krijgen, moest met grof geschut komen. Bonte kleuren, grote lichtvlakken, bewegende onderdelen, flitslicht, messcherpe neonbelettering. Een kermis, ook al om de concurrent verderop de loef af te steken.
SNELWEGARCHITECTUUR
Dermate raakte hij in de ban van de uitbundige kleuren en vormen dat hij besloot de neonreclames stelselmatig te gaan fotograferen - overdag en 's nachts.
De snelwegarchitectuur waarover Alfred Barr Jr. zo smalend schreef, was geen toonbeeld van verfijning of van goede smaak. Desalniettemin heeft zij het gezicht van de Amerikaanse massacultuur bepaald, zoals Elvis de Amerikaanse muziek, Hollywood de cinema en New York de wolkenkrabbersmetropool. Zoals Elvis is het de snelwegarchitectuur vergaan: op zeker moment gaan zelfs de grootste vijanden overstag en sluiten zij de voorheen verguisde in een liefdevolle omklemming. Omdat groot talent en onontkoombare schoonheid kwesties van goede smaak soms verre overstijgen.
De Brabantse graficus en fotograaf Toon Michiels (1950-2015) had midden jaren zeventig een scherpe blik, toen hij zijn oog tijdens een aantal roadtrips langs Amerikaanse steden liet vangen door de neon signs waarmee casino's gokkers, motels logés en restaurants eetgasten lokken. Dermate raakte hij in de ban van de uitbundige kleuren en vormen dat hij besloot de neonreclames stelselmatig te gaan fotograferen - overdag en 's nachts. Op kleurendia, verre van gebruikelijk in de jaren zeventig, toen voornamelijk zwart-witfotografie in kunstkringen gangbaar was.
![]()
Toon Michiels' revolutionaire neonfotografie
© Toon Michiels
Vlak voor zijn zelfgekozen dood vertelde hij in 2015 aan curator Frits Gierstberg van het Nederlands Fotomuseum dat hij na aankomst in de Verenigde Staten de roemruchte tentoonstelling van William Eggleston had gezien in het Museum of Modern Art in New York. Die legde het moderne Amerika - de suburbs, de barbecues, de vrijgevochten maar ook verveeld filtersigaretten rokende vrouwen, de kids, het uitdijende consumentisme - in verzadigde kleurenfoto's, met subliem ironische blik vast. Zijn expositie in het MoMA betekende een revolutie in de fotografie, en Michiels kreeg daar een ferme tik van mee, getuige het resultaat van zijn roadtrips dat nu te zien is in het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam.
Honderden neon signs moet Michiels hebben gefotografeerd, altijd spiedend naar nieuwe objecten. Hij dreef zijn chauffeur soms tot wanhoop als hij in een godvergeten saai, in de zomerhitte zuchtend en van tuimelkruid vergeven gehucht een prachtexemplaar had ontdekt: na gedane arbeid overdag, moest de duisternis worden afgewacht om het fotografisch dag-nacht-diptiek te completeren.
Michiels was afhankelijk van een chauffeur, omdat hij als gevolg van een ongeluk dubbel zag een defect waarvan hij na enkele operaties werd bevrijd.
Steeds fotografeerde Michiels de reclamezuilen - in feite enorme constructies van staal, aluminium, glas en neonbuizen - frontaal, steeds met dezelfde vlakverdeling, van dezelfde afstand. Meestal staand de liggende opnamen zijn buiten de tentoonstelling gebleven om de eenheid te vergroten. Die conceptuele aanpak betaalt zich dubbel en dwars uit. Heerlijk is het telkens te zien hoe de soms wat armoedige aanblik van de zuilen overdag - als southern belles in duster, zonder opmaak - transformeert tot een feest van kleur en licht 'snachts. De dienstbaarheid van de fotograaf is uitermate doeltreffend. Hij valt ons niet lastig met een persoonlijke interpretatie van het onderwerp, maar maakt zich ondergeschikt aan de vanzelfsprekende indruk die het maakt.
![]()
Toon Michiels' revolutionaire neonfotografie
© Toon Michiels
Het type auto's, de architectuur van de bebouwing, de kleding van de (zeldzame) wandelaars - ze plaatsen ons in een oogopslag veertig jaar terug in de tijd.
In zijn seriematige, naar althans in compositorische zin objectiviteit nastrevende aanpak lijkt Michiels werkwijze op die van het fameuze fotografenechtpaar Bernd en Hilla Becher, die met een ijzeren consequentie uiteenlopende utiliteits- en industriegebouwen als watertorens, hoogovens, graansilo's en gashouders vastlegden. Maar zij werkten altijd in zwart-wit en Michiels vond de twee, aartsvaders nota bene van de wereldberoemd geworden Düsseldorfer Schule, 'niet genoeg rock 'n roll'. Toch heeft hij met hen wel degelijk raakvlakken. Zoals de Bechers het object van hun opnamen in hun omgeving laten zien, zodat het context krijgt, zo bieden vooral Michiels dagopnamen van de neon signs rijke informatie over het Amerika van de jaren zeventig. Het type auto's, de architectuur van de bebouwing, de kleding van de (zeldzame) wandelaars - ze plaatsen ons in een oogopslag veertig jaar terug in de tijd.
De reclamezuilen zelf doen dat net zozeer, met hun verwijzingen naar de ruimtevaart - het waren Amerika's hoogtijdagen met maanreizen en het ruimtestation Skylab - en de expliciete voordelen van het betreffende motel, zoals een kleurentelevisie, gekoelde drankjes, individuele verwarming en de acceptatie van alle major creditcards, die klaarblijkelijk nog niet in alle motels standaard waren. Toen nog niet.
Citaat van Alfred Barr Jr. uit Googie Redux van Alan Hess (Nilsson & Lamm, 2004)
Toon Michiels:
American Neon Signs by Day & Night
Fotografie
Neon lelijk? Niet in de ogen van fotograaf Toon Michiels, die in de jaren zeventig de Amerikaanse highways afschuimde. Nu, postuum, is te zien hoe geniaal het concept is dat hij bedacht.
Door: Arno Haijtema 29 januari 2016, 02:00
Bonte kleuren, grote lichtvlakken, bewegende onderdelen, flitslicht, messcherpe neonbelettering. Een kermis, ook al om de concurrent verderop de loef af te steken.
'Ons wordt gevraagd de architectuursmaak van onroerendgoedspeculanten, verhuuragenten en hypotheekbemiddelaars serieus te nemen', schreef Alfred Barr Jr. in 1922. Barr, Amerikaanse autoriteit op het gebied van het strenge, strakke modernisme in de architectuur moest niets hebben van het soort bouwwerken dat, ook al in the roaring twenties, in Noord-Amerika uit de grond schoot: felgekleurde restaurantgevels, enorme lichtreclames, billboards, alles wat ten doel had om de aandacht op te eisen van de passant.
Veel meer dan in Europa vervoerde de voorbijganger in het uitgestrekte Amerika zich per auto en wie de ogen van de automobilist op zich gericht wilde krijgen, moest met grof geschut komen. Bonte kleuren, grote lichtvlakken, bewegende onderdelen, flitslicht, messcherpe neonbelettering. Een kermis, ook al om de concurrent verderop de loef af te steken.
SNELWEGARCHITECTUUR
Dermate raakte hij in de ban van de uitbundige kleuren en vormen dat hij besloot de neonreclames stelselmatig te gaan fotograferen - overdag en 's nachts.
De snelwegarchitectuur waarover Alfred Barr Jr. zo smalend schreef, was geen toonbeeld van verfijning of van goede smaak. Desalniettemin heeft zij het gezicht van de Amerikaanse massacultuur bepaald, zoals Elvis de Amerikaanse muziek, Hollywood de cinema en New York de wolkenkrabbersmetropool. Zoals Elvis is het de snelwegarchitectuur vergaan: op zeker moment gaan zelfs de grootste vijanden overstag en sluiten zij de voorheen verguisde in een liefdevolle omklemming. Omdat groot talent en onontkoombare schoonheid kwesties van goede smaak soms verre overstijgen.
De Brabantse graficus en fotograaf Toon Michiels (1950-2015) had midden jaren zeventig een scherpe blik, toen hij zijn oog tijdens een aantal roadtrips langs Amerikaanse steden liet vangen door de neon signs waarmee casino's gokkers, motels logés en restaurants eetgasten lokken. Dermate raakte hij in de ban van de uitbundige kleuren en vormen dat hij besloot de neonreclames stelselmatig te gaan fotograferen - overdag en 's nachts. Op kleurendia, verre van gebruikelijk in de jaren zeventig, toen voornamelijk zwart-witfotografie in kunstkringen gangbaar was.
© Toon Michiels
Vlak voor zijn zelfgekozen dood vertelde hij in 2015 aan curator Frits Gierstberg van het Nederlands Fotomuseum dat hij na aankomst in de Verenigde Staten de roemruchte tentoonstelling van William Eggleston had gezien in het Museum of Modern Art in New York. Die legde het moderne Amerika - de suburbs, de barbecues, de vrijgevochten maar ook verveeld filtersigaretten rokende vrouwen, de kids, het uitdijende consumentisme - in verzadigde kleurenfoto's, met subliem ironische blik vast. Zijn expositie in het MoMA betekende een revolutie in de fotografie, en Michiels kreeg daar een ferme tik van mee, getuige het resultaat van zijn roadtrips dat nu te zien is in het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam.
Honderden neon signs moet Michiels hebben gefotografeerd, altijd spiedend naar nieuwe objecten. Hij dreef zijn chauffeur soms tot wanhoop als hij in een godvergeten saai, in de zomerhitte zuchtend en van tuimelkruid vergeven gehucht een prachtexemplaar had ontdekt: na gedane arbeid overdag, moest de duisternis worden afgewacht om het fotografisch dag-nacht-diptiek te completeren.
Michiels was afhankelijk van een chauffeur, omdat hij als gevolg van een ongeluk dubbel zag een defect waarvan hij na enkele operaties werd bevrijd.
Steeds fotografeerde Michiels de reclamezuilen - in feite enorme constructies van staal, aluminium, glas en neonbuizen - frontaal, steeds met dezelfde vlakverdeling, van dezelfde afstand. Meestal staand de liggende opnamen zijn buiten de tentoonstelling gebleven om de eenheid te vergroten. Die conceptuele aanpak betaalt zich dubbel en dwars uit. Heerlijk is het telkens te zien hoe de soms wat armoedige aanblik van de zuilen overdag - als southern belles in duster, zonder opmaak - transformeert tot een feest van kleur en licht 'snachts. De dienstbaarheid van de fotograaf is uitermate doeltreffend. Hij valt ons niet lastig met een persoonlijke interpretatie van het onderwerp, maar maakt zich ondergeschikt aan de vanzelfsprekende indruk die het maakt.
© Toon Michiels
Het type auto's, de architectuur van de bebouwing, de kleding van de (zeldzame) wandelaars - ze plaatsen ons in een oogopslag veertig jaar terug in de tijd.
In zijn seriematige, naar althans in compositorische zin objectiviteit nastrevende aanpak lijkt Michiels werkwijze op die van het fameuze fotografenechtpaar Bernd en Hilla Becher, die met een ijzeren consequentie uiteenlopende utiliteits- en industriegebouwen als watertorens, hoogovens, graansilo's en gashouders vastlegden. Maar zij werkten altijd in zwart-wit en Michiels vond de twee, aartsvaders nota bene van de wereldberoemd geworden Düsseldorfer Schule, 'niet genoeg rock 'n roll'. Toch heeft hij met hen wel degelijk raakvlakken. Zoals de Bechers het object van hun opnamen in hun omgeving laten zien, zodat het context krijgt, zo bieden vooral Michiels dagopnamen van de neon signs rijke informatie over het Amerika van de jaren zeventig. Het type auto's, de architectuur van de bebouwing, de kleding van de (zeldzame) wandelaars - ze plaatsen ons in een oogopslag veertig jaar terug in de tijd.
De reclamezuilen zelf doen dat net zozeer, met hun verwijzingen naar de ruimtevaart - het waren Amerika's hoogtijdagen met maanreizen en het ruimtestation Skylab - en de expliciete voordelen van het betreffende motel, zoals een kleurentelevisie, gekoelde drankjes, individuele verwarming en de acceptatie van alle major creditcards, die klaarblijkelijk nog niet in alle motels standaard waren. Toen nog niet.
Citaat van Alfred Barr Jr. uit Googie Redux van Alan Hess (Nilsson & Lamm, 2004)
Toon Michiels:
American Neon Signs by Day & Night