Bart Sorgedrager, Amsterdam
once commented succinctly on his work as follows: 'They get what they ask for, but I deliver damn good work' - the very thing that makes industrial photography books so attractive. The books show work from a period during which photographers could not make a living as artists/photographers and depended on such prestigious commissions. With this highly professional approach, photographers like Violette Cornelius Violette Cornelius and Ata Kando: Hungarian Refugees 1956, Cas Oorthuys 75 Jaar Bouwen, Van ambacht tot industrie 1889-1964, Ed van der Elsken , Ad Windig Het water - Schoonheid van ons land and Paul Huf established their reputations and influenced our present-day impression of workers and entrepreneurs in the postwar Netherlands. Experimental poets and well-known writers also contributed to these books, fifty of which are on show. 'Het bedrijfsfotoboek 1945-1965. Professionalisering van fotografen in het moderne Nederland' Het Bedrijfsfotoboek 1945-1965 See also
Cochius 50 jaar Glasindustrie De Bazel Berlage Copier Gidding Lanooy Lebeau De Lorm ...
Published: February 07, 2017
Author: Greg Morris
O-I’s container glass manufacturing plant in Schiedam, The Netherlands, is set to close.
Approximately 230 jobs are set to be lost when the plant closes in August this year.
The company said the Schiedam site was no longer profitable due to overcapacity in the glass market, relatively high production costs and outdated furnaces.
Some of the employees at the site are to be offered to transfer their jobs to O-I’s other sites in The Netherlands, at Leerdam and Maastricht.
TELOORGANG Glasfabriek O-I gaat dit najaar dicht. Na Wilton-Fijenoord en Floryn verdwijnt weer een instituut uit Schiedam.
Yvonne Keunen,Sandra Don 26-01-17, 09:42 Laatste update: 09:50
Er heerst hier een grafstemming
Portier
Met hun gezicht op onweer lopen medewerkers van glasfabriek O-I over de Buitenhavenweg, waar sinds 1854 glas wordt geproduceerd. De gang gaat richting fabriek, waar onder meer de flessen voor de Calvé slasaus en de Heinz tomatenketchup van de band lopen. Commentaar geven op hun ontslag willen de werknemers niet. ,,Dat lijkt me beter van niet'', roept er één in het voorbijgaan.
Alleen een portier wil wel wat kwijt. ,,Er heerst hier een grafstemming'', vat hij de sfeer op de bedrijfsvloer in één woord samen. ,,Ik ben hier gedetacheerd, dus ik word wel weer ergens anders geplaatst. Maar ik vind het wel heel jammer, want dit was een fijn plekkie om te werken.''
Even verderop staat directeur Rob Daamen de pers te woord. Hij zegt diep respect te hebben voor zijn 230 medewerkers, die dinsdag te horen kregen dat zij in augustus op straat staan. ,,Ook al overheerst boosheid en teleurstelling, ze zijn vandaag gewoon weer aan de slag gegaan'', zegt hij. ,,Daar neem ik mijn pet voor af. We gaan er alles aan doen te komen tot een goed sociaal plan. Morgen is het eerste overleg met de bonden, vrijdag wordt het personeel bijgepraat.''
Oscar-winnaar
De glasfabriek speelt de hoofdrol in de eerste Nederlandse film die - in 1960 - een Oscar won. Documentairemaker Bert Haanstra (1916-1997) werd eind jaren 50 door de Vereenigde Glasfabrieken gevraagd in Schiedam en Leerdam een voorlichtingsfilm te maken over de productie van glas. Tijdens het filmen breekt een flesje, met een kettingbotsing in de flessenmachine tot gevolg. Geen reclame voor de glasfabriek, maar van zijn opdrachtgever krijgt Haanstra toestemming het beeld te gebruiken voor een eigen korte kleurenfilm, getiteld Glas. Haanstra toont hoe zwetende glasblazers te werk gaan, maar ook de machinale productie van flessen. De film bevat geen commentaar, de beelden worden enkel begeleid door jazzmuziek van Pim Jacobs. Een verzoek van de glasfabriek aan Haanstra enkele jaren later voor een nieuwe film, leidde tot niets. De Oscarwinnaar was inmiddels te duur geworden. De tweede film over de productie van glas werd daarom gemaakt door Polygoon.
Jenever
Ook bij buurman De Kuyper is de klap groot. De distilleerder is al jaren vaste klant van de glasfabriek, zoals vroeger alle Schiedamse jeneverproducenten dat waren. ,,Dat was voor de glasfabriek ook de reden om zich hier te vestigen'', zegt directeur Ingeborg Reuser. ,,Vroeger zaten er hier 350 distilleerderijen, klanten genoeg dus.''
Maar die klanten sloten de deuren of verplaatsten hun productie. ,,Het is niet voor niets dat ze bij O-I al lang meer maken dan alleen jeneverflessen. Dat kan uiteraard ook in het buitenland. Al is dat voor de Schiedamse werkgelegenheid wel funest. Bovendien verdwijnt er ook weer een stuk geschiedenis.''
Bij zijn afscheid in 1996 liet Johan Soetens de burgemeester van Schiedam nog geruststellend weten dat de glasfabriek en de jeneverstad onlosmakelijk met elkaar verbonden zouden blijven. ,,Ik heb ongelijk gekregen'', zegt de voormalig commercieel directeur nu. Soetens kon toen niet bevroeden dat de glasfabriek in Amerikaanse handen zou overgaan. ,,Ik heb dat gelukkig niet hoeven meemaken.''
Tierelier
Het waren andere tijden. De fabriek draaide als een tierelier, de toenmalige Franse grootaandeelhouder liet de leiding, waar Soetens 25 jaar deel van uitmaakte, geheel vrij. ,,Toen Calvé op een gegeven moment goedkopere glazen potten wilde, ben ik op het vliegtuig gestapt naar Amerika op zoek naar een machine die ze voor een lagere prijs kon produceren. Wij zochten naar oplossingen om de fabriek open te kunnen houden.''
Dat de fabriek wordt gesloten, gaat Soetens aan het hart. ,,Ik weet ook niet of het nodig is. Het bedrijf wordt vanuit Amerika geregeerd. Ver weg is er geen affiniteit. Het gevoel voor de historie van en de werkverschaffing voor de stad is er niet meer.''
Sorteren en inpakken in 1966.
Glasfabriek O-I is een van de grootste werkgevers van Schiedam, waar verschillende generaties hun brood hebben verdiend. ,,Het was ook een hard bedrijf waar de ovens 24 uur per dag, 365 dagen per jaar op een temperatuur van 1400 graden gehouden moesten worden. Wat personeel betreft is de glasfabriek het grootste volcontinubedrijf van Nederland'', vertelt Soetens. Maar dat vergt ook veel van het personeel. ,,Je moet dag en nacht paraat zijn. Ook ik ging vaak om tien uur 's avonds pas naar huis, maar niet voordat ik langs de transportbanden was gelopen. De camaraderie binnen het bedrijf was in mijn tijd groot.''
De glasfabriek was verweven met Schiedam en de maakindustrie. Zo zonde dat dit nu verdwijnt
John van Gestel
Maakindustrie
Schiedammer John van Gestel (73) begon ooit als 15-jarige knaapje zijn loopbaan bij wat toen in de volksmond de HUT heette. ,,Het was heel simpel: je ging werken bij Wilton Fijenoord, in de jeneverindustrie of in de glasfabriek'', vertelt hij. ,,Ik koos voor de glasfabriek. Dat bedrijf was ook zó indrukwekkend. Ze deden alles nog zelf. Aan het begin van het fabrieksproces was er alleen zand, water en soda en daar werd dan glas van gemaakt. Onvoorstelbaar.''
Van Gestel kon glasblazer worden. ,,Maar het was niet helemaal mijn ding. Ik ben overgestapt naar Wilton, ook zo'n instituut dat niet meer bestaat. De glasfabriek was verweven met Schiedam en de maakindustrie. Zo zonde dat dit nu verdwijnt.''
Diet Wiegman (73) deed in zijn tienerjaren vakantiewerk aan de Buitenhavenweg, net als zijn vriendjes. ,,Het verschil was alleen dat ik de post mocht rondbrengen. Dat vond ik geweldig, want dan liep ik door de hele fabriek. Vooral die grote ovens vond ik fascinerend. Glas maken was toen echt een enorm proces, waar ik met mijn neus bovenop mocht staan.''
Gefascineerd
Ook Soetens is nog altijd gefascineerd door glas. Sinds zijn pensioen heeft hij er al verschillende boeken over geschreven. ,,Glas is een interessant materiaal, maar wat mij vooral boeit is hoe het wordt gebruikt.''
Bij zijn afscheid richtte Soetens in een oude garage op het fabrieksterrein een bezoekerscentrum in met een aantal bijzondere flessen, maar vooral veel machinerie. Het is nooit het museum geworden dat hij voor ogen had. Slechts een ochtend per week is het open, dan komt een aantal gepensioneerden de oude machines olieën en afstoffen. ,,Ik ben bang dat straks alles de glasbak in gaat'', zegt Soetens. Maar ik ga een poging doen om het museumpje onder te brengen op een plek waar je het kunt zien. Dit hoort bij Schiedam.''
Volcontinufabriek in Schiedam sluit haar deuren
Roodgloeiende bierflesjes voor Heineken, Corona en Krombacher werden hier jarenlang geblazen
Dinsdag kregen Van Vliet en zijn collega's totaal onverwacht te horen dat de volcontinufabriek in augustus zijn deuren sluit.
Jonathan Witteman 26 januari 2017, 2:00
Eigenlijk had het alleen einde oefening moeten zijn voor de twee oude ovens van de glasfabriek. Al een tijdje vroegen ze zich aan de Buitenhavenweg in Schiedam af wanneer de hoge heren op het hoofdkantoor van O-I in Perrysburg, Ohio nou eens over de brug zouden komen. Er was 60 miljoen euro nodig voor de nieuwe ovens - de oude waren na vijftien jaar nodig aan vervanging toe.
'Eerst zouden de ovens afgelopen zomer vervangen worden, toen afgelopen Kerst, en nu gebeurt het helemaal niet', vertelt CNC-draaier Marcel van Vliet (47) woensdag net buiten de slagbomen van het fabrieksterrein. Hij heeft dan, om half drie 's middags, een van de katerigste ploegendiensten uit zijn 27-jarige carrière in de fabriek achter de rug. Dinsdag kregen Van Vliet en zijn collega's totaal onverwacht te horen dat de volcontinufabriek in augustus zijn deuren sluit. Het record dat op het scorebord achter de slagbomen staat - AANTAL DAGEN ZONDER ONGEVAL MET VERZUIM: Hoogste stand: 491. Huidige stand: 469 - is nog te breken, maar daarna is het gedaan met de uit 1897 stammende glasfabriek.
Nooit meer zullen zand, kalk, soda en glasscherven hier op 1.565 graden Celsius tot roodgloeiende bierflesjes voor Heineken, Corona en Krombacher worden geblazen, met onderop de specifieke code 'O-I E21'.
En zo is de cirkel op een vreemde manier rond: dankzij de uitvinding van de automatische flessenblaasmachine in 1903 door ene Michael Owens hoefden de Schiedamse fabrieksarbeiders niet meer twaalf uur per dag met bolle wangen het glas te blazen. Owens was de grondlegger van de tegenwoordige glaskolos Owens-Illinois. Datzelfde O-I is sinds 2004 eigenaar van de Schiedamse fabriek en trekt daar nu de stekker uit.
Buitenlandse concurrentie
De reden voor de sluiting? 'Overcapaciteit', oftewel: te veel werknemers voor te weinig werk. De Amerikanen denken dat ze de investering in twee nieuwe glasovens er niet meer uit kunnen halen. Door concurrentie van goedkope glasfabrieken uit Oost-Europa en van andere verpakkingsmaterialen als plastic en karton kampen de 35 Europese fabrieken van O-I met een overcapaciteit van 200 kiloton glas. 'Ter vergelijking: in Schiedam produceren we op jaarbasis 150 kiloton,' legt Rob Damen uit, de personeelsdirecteur van de drie Nederlandse O-I-fabrieken in Leerdam, Maastricht en Schiedam.
Tsja, overcapaciteit - de werknemers zelf nemen de verklaring met een korreltje zout. 'We hebben een fantastisch jaar achter de rug - we stonden in alle rijtjes aan de goede kant: qua productiviteit, qua rendement', zegt Jim Geerds, onderhoudsmonteur van de twee ovens in de fabriek. 'Bij ons zat het orderboek redelijk vol, terwijl ze in Polen, Tsjechië en in Maastricht de productielijnen niet vol kregen. En dan moeten wij sluiten. Dat is te gek voor woorden.'
De echte reden voor de sluiting, daarover zijn de werknemers het wel eens: ze zijn te duur vergeleken bij hun Oost-Europese collega's. 'Als op een schaal van 1 tot 100 een Nederlandse werknemer 100 kost, dan kost een Poolse werknemer 20', rekent personeelsdirecteur Damen voor. Een 'substantieel deel' van de Schiedamse werkgelegenheid zal verdwijnen naar O-I's fabriek in het Poolse Jaroslaw, zegt Damen. Andere banen zullen naar de Duitse fabrieken in Rinteln en Holzminden gaan. En misschien verhuizen er ook wat arbeidsplaatsen naar Leerdam en Maastricht, waar respectievelijk 280 en 310 mensen werken. Daar zijn momenteel 70 vacatures, wellicht kan een deel van de Schiedamse werknemers daar terecht, zegt Damen.
'Als je tegen mij zegt: je kunt aan de slag in Leerdam, dan sta ik daar morgen op de stoep', zegt Geerds. Tachtig procent van zijn collega's is 48 jaar of ouder, schat hij - niet bepaald de makkelijkste leeftijd op de arbeidsmarkt tegenwoordig. Ze werken vaak al meer dan hun halve leven in de glasfabriek: Jim Geerds, sinds 1985; ploegleider Ben Borstklopper, sinds 1987; heftruckchauffeur Süleyman Güney, sinds 1992. 'Het was mijn tweede huis', zegt Güney, op weg naar zijn dienst. 'Weet je wat het is?', vult Van Vliet aan: 'Je hebt hier vriendschappen opgebouwd. Werk is werk en werken kun je overal, maar je collega's, die zijn dadelijk allemaal weg.'
