De foto kan bijna niet duidelijker. We zien een halfnaakte dame in lingerie terwijl ze achter een raam staat. De tl-balken zorgen voor een rode gloed die versterkt wordt door de gordijnen naast het raam. Iedereen die de foto bekijkt, weet waarschijnlijk in een oogopslag dat dit een prostituee is. De plek maakt niet uit. Het moment of de nieuwsgebeurtenis evenmin maar de foto heeft alle elementen in zich om dezelfde associatie op te roepen.

Juist daarom wordt de foto zo vaak gebruikt bij allerlei nieuwsberichten. Afgelopen weekend plaatste de NOS haar nog bij een bericht dat de PvdA, SP en ChristenUnie aan een wetsvoorstel werken dat mensen aanpakt, die bewust klant zijn van een prostituee die tot haar werk gedwongen wordt.

Het bericht laat in het midden of de dame op de foto gedwongen wordt tot haar werk. Dat is maar goed ook want de foto is al bijna zes jaar oud. In 2008 kreeg fotograaf Robin Utrecht opdracht van het ANP om foto’s te maken op de Utrechtse gedoogzone die het nieuws moesten illustreren dat voormalig burgemeester Aleid Wolfsen een plan van aanpak presenteerde om gedwongen prostitutie tegen te gaan. De fotograaf kon de foto’s relatief snel maken. Hij vroeg die middag aan een aantal dames om te poseren waarna twee anoniem op de foto wilden. Eentje deed dit gratis, de andere vroeg 50 euro en poseerde maar een paar minuten. Het was net lang genoeg om de foto te kunnen maken die sindsdien veelvuldig gebruikt wordt bij uiteenlopende verhalen over prostitutie.

Elsevier plaatste de foto in 2009 bij een bericht dat de rosse buurt in Alkmaar niet gesloten hoeft te worden. NU.nl gebruikte de foto om een bericht uit 2013 te illustreren dat de Twentse politie illegale prostitutie had ontdekt. Spits plaatste de foto bij een verhaal over een zedenmisdrijf in een Amsterdamse peeskamer in 2013 en LINDA gebruikte de foto nog in 2014 bij een bericht over mensenhandel. Ook op internationale nieuwswebsites wordt de foto veelvuldig gebruikt net als op websites van obscure escortbureaus van over de hele wereld.

Volgens Robin Utrecht is de verklaring eenvoudig. De foto wordt verspreid door het ANP en is daardoor eenvoudig te vinden. Toch is dit maar een deel van de verklaring. Vorig jaar maakte de fotograaf voor deze krant een serie portretten van prostituees die werkten in Utrecht naar aanleiding van de sluiting van de gedoogzone. Terwijl hij de foto’s in 2008 relatief eenvoudig kon maken, moest hij deze keer dagenlang het vertrouwen winnen van de dames voor hij hen mocht vastleggen. Fotografisch zijn die foto’s interessanter. De dames poseren op allerlei manieren zowel herkenbaar als onherkenbaar in beeld. Toch verkoopt Utrecht deze foto’s nu nog maar zelden terwijl zijn foto uit 2008 nog steeds volop gebruikt wordt. Deels komt dit inderdaad omdat zijn nieuwe foto’s een stuk duurder zijn. Maar het antwoord ligt grotendeels besloten in de foto’s zelf.

Zijn nieuwste foto’s tonen de persoonlijkheid van de dames terwijl de foto’s uit 2008 anoniemer en universeler zijn. Fotograaf Jeroen Jumelet realiseerde zich dit meteen toen hij in 2013 ook de opdracht kreeg van het ANP om te fotograferen op het Zandpad. Zijn meest gebruikte foto vertoont grote overeenkomsten met de twee foto’s van Utrecht uit 2008. Wederom zien we de prostituee in lingerie, gefotografeerd op haar rug terwijl een stationwagon voorbij rijdt. Het resultaat is hetzelfde. Ook die foto wordt online gebruikt bij allerlei verhalen over prostitutie, mensenhandel of loverboys. Gestript van hun persoonlijkheid worden de gefotografeerde dames illustratiefoto’s door de anonimiteit en de elementen in de foto die de visuele grammatica vormen van het stereotype beeld van een prostituee.