Nude Animal Cigar
Paul Kooiker is among the most interesting conceptual photographers currently working in the Netherlands. Although his work consists entirely of photographic images, he is not so much a photographer as a sculptor and installation artist. His fascination with intriguing themes like voyeurism, innocence and clichés leads him to construct fictive collections of images that are of extremely uncertain origin, subject and significance. In his latest installation, Nude Animal Cigar, created at the invitation of the Hague Museum of Photography, Kooiker looks back over his twenty-year career in the visual arts. The result is a bewildering array of two hundred photographic works, in which images of nudes and of animals are interspersed with close-ups of the countless cigars he has smoked in his studio over the years.
Paul Kooiker (b. 1964) is not interested in creating the perfect photographic image. The value of his work lies not in his individual photographs (which are sometimes overexposed, blurred by camera movement or grainy), but in what he does with them postproduction – the subsequent process of selection and manipulation. In the initial phase of his creative process he is a deliberately ‘bad’ photographer, producing a mass of exploratory material that often runs to hundreds of images. He then approaches this material as a visual artist, creating ‘collections’ in the form of three-dimensional installations and photo books. These fictive collections look as if they have been found somewhere or have turned up in some ancient suitcase abandoned for decades in an attic. To ensure their credibility, Kooiker pays meticulous attention to internal consistency of form and style. This stands in sharp contrast to the contents of his series, which are often enigmatic and vaguely disturbing.
Paul Kooiker studied at the School of Photography in The Hague and the Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam. In 1996 he won the Prix de Rome and in 2009 he was awarded the A. Roland Holst Prize for his oeuvre. As well as exhibiting widely in the Netherlands and internationally, Kooiker has devoted considerable attention to the publication of his work. In the final part of this exhibition, he displays multiple copies of all the artist’s books he has issued since 1999, mostly in partnership with publisher Willem van Zoetendaal.
Paul Kooiker’s work is described in a recently published Dutch-language book entitled ‘Fotoverhalen’. The volume showcases the photographic collection of the Gemeentemuseum Den Haag and is edited by its curator, Wim van Sinderen. It contains a collection of anecdotes relating to 150 unique photographs from a range of stylistic periods – from Breitner to Breukel and from Araki to Zwartjes. The book is on sale, price €29.50, in the museum shop and all good bookshops in the Netherlands.
Expositie Kooiker is tóch geen porno
Een foto van een varken. Van een sigarenpeuk met een lange askegel. Een mollige naakte vrouw vooroverleunend op een stoel, de witte billen frontaal in beeld. Gorilla. Naakte vrouw op nylon beddesprei met panterpatroon. Dit is heel fout, fouter kan het niet. Paul Kooiker (1964) exposeert 200 foto’s in het Fotomuseum in Den Haag, getiteldNude Animal Cigar. De foto’s, op MDF geplakt en opgehangen op donkergrijze, bijna zwarte wanden, hebben een klassiek portretformaat. De aaibaarheidsfactor van de afbeeldingen, van dierenvacht, witte huid, tabaksblad met nerven, is groot. Dit is, denk je, een hele foute tentoonstelling voor een mannelijk publiek. Porno.
De foto’s hebben echter iets hulpeloos en onschuldigs, wat daarmee in tegenspraak is. De dikke vrouwen liggen onhandig over keukentafels gedrapeerd en ze dragen degelijke, ouderwetse pumps. Soms hebben ze panty’s aan die hoog zijn opgetrokken, het strakke elastiek creëert nog wat extra vetrollen. De gezichten zijn nooit zichtbaar. De dikke sigaren zijn zó cliché dat het de lachlust opwekt. En de dieren zien eruit als foto’s in een kinderprentenboek.
Het meest opvallend is de sepiakleur van de foto’s, variërend van lichtbruin en grijs tot groen en roze. De kleur schept afstand, doet denken aan foto’s uit de jaren vijftig toen sepia nog werd gebruikt om foto’s te conserveren. De sepiakleur trekt de foto’s ook naar elkaar toe, de afzonderlijke afbeeldingen worden minder belangrijk. Wat op het eerste gezicht een broeierig rariteitenkabinet leek blijkt een ouderwetse educatieve fotogalerij over de diversiteit aan diersoorten. Dit laatste klopt in zoverre dat Kooiker de dieren fotografeerde tijdens bezoekjes aan de dierentuin met zijn driejarige dochter. De naakten zijn afkomstig uit zijn archief en iedere dag fotografeert hij de sigaren die hij rookt. Zo werd Nude Animal Cigar een overzichtsexpositie van 20 jaar kunstenaarschap.
Kooiker beschouwt zichzelf niet als fotograaf, maar als beeldend kunstenaar of als ‘conceptueel fotograaf’. In zijn geval wil dat zeggen dat hij niet geïnteresseerd is in de foto per se. Liever heeft hij slechte foto’s, want daar kan hij als materiaal iets mee. Zo nam hij de foto’s in de dierentuin gewoon los uit de hand, met zijn Iphone. Het eigenlijke werk begint in het atelier, waar hij het fotografisch materiaal intensief in de computer bewerkt. Hij verandert kleuren en snijdt de foto’s uit. Het naakte lichaam licht hij sterk aan, zodat details verdwijnen. Het ‘verdwijnt’, wordt een soort gat in het beeld, en gat met voluptueuze contouren die de papiers découpés, de collages die Matisse aan het einde van zijn leven maakte, in herinnering roepen.
Ook is Kooiker niet geïnteresseerd in afzonderlijke foto’s. Hij is eerder een verzamelaar van foto’s dan een fotograaf. Zijn verzamelingen krijgen gestalte in tentoonstellingen en in boeken. Deze prachtige boeken liggen in Den Haag opengeslagen op lage tafels, in een aparte zaal.
De foto’s betekenen bij Kooiker iets in verhouding tot elkaar, in een spel van overeenkomsten en verschillen en in een opeenvolging die in visueel opzicht boeiend is. Zo mag de tentoonstelling in Den Haag er misschien willekeurig vormgegeven uitzien, de samenstelling van de fotoreeksen en de plaatsing van de foto’s op de wanden is zeer precies en geconcentreerd.
Kooiker ontmaskert de vooroordelen, de voorprogrammering van ons kijken en laat zien hoe gelaagd en rijk beelden kunnen zijn.
◆