Tracy Metz

 artikel | Donderdag 30-05-2013 | Sectie: Overig | Pagina: NH_NL01_021 | Tracy Metz

Een simpele iPhone-foto op Facebook van de uitbreiding van het Zwolse museum De Fundatie lokt een scala aan reacties uit: van 'ufo' tot 'in mei leggen alle architecten een ei'. Want het ei of de zeepbel, of zoals ze het in Zwolle zelf zeggen 'de wolk', die sinds kort bovenop het streng neo-classistische gebouw van De Fundatie rust en vrijdag geopend wordt door prinses Beatrix, is beslist de meest onconventionele museale uitbreiding die Nederland sinds lange tijd heeft gezien.

En dat van een van Nederlands meest gerespecteerde klassieke modernisten, de architect Hubert-Jan Henket (73) die bekend staat om zijn ingetogen, vormgeving. In het verleden heeft Henket reeds een groot aantal musea onder handen genomen, zoals de uitbreiding van het Teylers in Haarlem en het Boijmans in Rotterdam, de renovatie van het Singer in Laren, de uitbreiding van het Catharijnenconvent in Utrecht en een tijdelijke uitbreiding van het Museum voor Moderne Kunst in Arnhem.

Nu komen van hem binnen enkele maanden tijd drie grote museale projecten gereed: vorig weekend de nieuwe samenvoeging van het Stedelijk Museum en het Noordbrabants Museum in Den Bosch, vrijdag De Fundatie in Zwolle en in september de nieuwbouw van het Fries Museum in Leeuwarden.

De 'wolk van Zwolle' rust op het voormalige paleis van justitie, een symmetrisch gebouw uit 1841 dat als een scharnier tussen de dichtbebouwde oude binnenstad en de groene vestigingwerken staat. De Fundatie kreeg in 2005, na een verbouwing door architect Gunnar Daan, het gebouw van de gemeente als tweede vestiging. Tot dan toe was De Fundatie altijd gevestigd geweest in het kasteel in het plaatsje Heino.

De bol is bekleed met 55.000 gefacetteerde tegels van Koninklijk Tichelaar in Makkum. In het wisselende licht hebben ze een parelmoerachtige glans. Het dak moest niet glad worden, legt architect Henket uit, anders krijg je er net als bij het Evoluon vuile strepen over heen. De tegels moesten in alle richtingen worden geplaatst. De tegelzetter moest heel geordend werken om het schijn van chaos te cre�ren.

De uitbreiding voegt bijna duizend vierkante meter tentoonstellingsruimte in twee lagen aan het museum toe. Een groot raam op het noorden biedt uitzicht op de oude binnenstad. De ovale verdiepingen in de wolk vormen een opvallend contrast met de rechthoekige zalen van het gebouw eronder. Het plafond is met akoestisch schuim afgewerkt om de galm te beheersen.

De bouwsom was zes miljoen - het grootste deel afkomstig van de provincie en de rest van achttien bedrijven en van crowdfunding, waarbij burgers hun handtekening achterop 'hun' tegel konden zetten.

Hubert-Jan Henket vindt de wolk niet detoneren bij zijn andere werk. Ik reageer altijd op de context. Dat is een fout van het modernisme geweest: het denken dat architectuur een universeel karakter moest hebben, ongeacht waar het stond. De essentie van bouwen is juist het reageren op het eigene van de plek. En hier in Zwolle was het meteen duidelijk dat je niets aan de flanken van dit symmetrische gebouw kon toevoegen zonder het geweld aan te doen. The only way to go was up.

In zijn ontwerpen is Henket altijd op zoek naar manieren om het museum met de omgeving te vervlechten. Zo biedt de begane grond van het Fries Museum ook toegang tot de parkeergarage en het omliggende winkelgebied. In Den Bosch zijn de twee museum rond een binnentuin geplaatst die als stadspark twee delen van de binnenstad verbindt.

Zijn voorliefde voor het combineren van oud en nieuw komt terug in zijn pas verschenen boek Waar nieuw en oud raken: Een pleidooi voor houdbare moderniteit in architectuur. Wat is dat, 'houdbare moderniteit'? Dat is in principe een paradox. Het modernisme, dat staat gelijk aan dynamiek, vooruitgang, optimisme, maar op de korte termijn. Wij moeten in de lange termijn leren denken, en niet alleen steeds maar weer het nieuwe achternajagen omdat de economie moet blijven draaien.

Een raam op het noorden toont de oude binnenstad Tentoonstellingen Met de feestelijke opening vrijdag door prinses Beatrix van de opmerkelijke opbouw op het dak in de Zwolse vestiging van Museum De Fundatie gaan er ook drie nieuwe tentoonstellingen open: In de nieuwe zalen op het dak is The Way I See It (t/m 17 nov.) te zien, met foto's en video's uit de wereld van glitter en glamour van Pieter Henket, zoon van de architect. Dit is zijn eerste grote solotentoonstelling. Dans op de volkaan: Kunst en leven in de Republiek van Weimar (t/m 15 sept.) heeft bruiklenen uit de Akademie der K�nste in Berlijn, het Von der Heydt-Museum in Wuppertal en het Stedelijk Museum Amsterdam. Het is de visie van kunstenaars op de tweeslachtigheid van het interbellum. Jeroen Krabb� maakte aan de hand van zijn eigen kindertekeningen en jeugdfoto's een serie olieverfschilderijen onder de naam Dum Vivimus Vivamus: Beelden uit mijn jeugd (t/m 17 nov.). De titel betekent 'laat ons leven zolang wij leven' en was de spreuk die hij van zijn ouders meekreeg. De tentoonstelling is ,,een geschilderde autobiografie van zijn jeugd. Ook gaat er een nieuwe opstelling open van topstukken uit de eigen collectie onder de titel Van Turner tot Appel, met werken van o.a. Turner, Van Gogh, Isra�ls, Appel en Degas.

Info: Museum De Fundatie, Blijmarkt, Zwolle, vanaf za 1/6 open voor publiek, museumdefundatie.nl.
Foto-onderschrift: Het Zwolse museum De Fundatie; de bol is bekleed met 55.000 tegels die een parelmoerachtige glans hebben.

Op dit artikel rust auteursrecht van NRC Handelsblad BV, respectievelijk van de oorspronkelijke auteur.