Wapperen voor een speciaal moment
Foto’s De polaroidfoto is terug. Vroeger was de instantfoto een wonder van snelheid, nu spreekt de directklaarcamera vooral meisjes aan die de tijd nemen om een herinnering tastbaar te maken.
Rosan Hollak
14 juni 2016
Twee vriendinnen bij het zwembad. Koffie met een brownie bij de Starbucks. Drie vingers met verschillende kleuren nagellak. Dit soort foto’s hangt op de koelkast, aan de muur bij het bed, is opgeplakt in agenda’s. De laatste tijd lopen heel wat kinderen op school rond met een witte, roze of blauwe camera.
Ze leggen elkaar vast en wisselen afgedrukte foto’s met elkaar uit. Ook al is de smartphone niet minder populair om foto’s mee te maken, ineens is nu ook de instantcamera – meestal polaroidcamera genoemd – weer terug. „Ik zeg dat iedereen in de lens moet kijken, een beetje naar links of naar rechts moet gaan zitten, en dan maak ik de foto.”
‘Die foto’s zijn best duur, ik ben er heel zuinig mee’
HOE MAAK JE EEN GOEDE POLAROID?
Fotograaf Martijn van de Griendt (46) is sinds eind 2007 bezig met het Polaroid-project Maria. Daarvoor volgt hij een meisje uit Eindhoven en legt haar leven vast. Hoe maak je een goede instantfoto? Martijn geeft vijf tips.
Goed kijken. Doe eerder een stap dichterbij dan achteruit. Ga dicht op je onderwerp staan want emotie is belangrijk.
Let goed op de belichting. Een onderbelichte foto is altijd jammer, een beetje overbelichte foto kan nog wel mooi zijn.
Let op je achtergrond. Als je een mens fotografeert, zorg er dan voor dat er bijvoorbeeld geen lantaarnpaal achter uit zijn of haar hoofd steekt.
Maak niet te veel foto’s. Iedere foto is uniek dus denk goed na voordat je klikt.
Verzin iets origineels. Maak bijvoorbeeld van al je foto’s een kunstwerk.
Ook Marie (14) bewaart foto’s van „momenten die ze echt wil onthouden”. Voor haar verjaardag kreeg ze een zakformaat printer van Polaroid waarmee ze, via Bluetooth, foto’s print vanaf haar smartphone. „Ik print niet alles uit. Alleen foto’s die bijzonder zijn, voor op mijn kamer, of om aan vrienden te geven.” Deze zomer gaat Marie op vakantie naar Bali, dan wil ze ook haar printertje meenemen. „Ik heb gehoord dat de mensen daar arm zijn en dat ze het heel leuk vinden als je dan een foto geeft.” In haar klas – Marie zit in de tweede van het Montessori Lyceum Amsterdam – heeft niemand een Polaroid-printertje. „Maar er zijn wel zeven kinderen die een instantcamera hebben. Dat is echt heel populair.” Ook bij Noor in de klas hebben meerdere meisjes een Instax Mini. „En veel anderen willen er nu eentje voor hun verjaardag. Je hebt ze in verschillende kleuren. Ik vind de witte heel mooi.”
Een rekwisiet uit het verleden
De polaroidfoto is, sinds de opkomst van de digitale fotografie in de jaren negentig, een rekwisiet uit het verleden. Hij werd alleen nog aangeboden in cafés en restaurants door rozenverkopers. Maar de directklaarfotografie is helemaal terug. Instantcamera’s zijn te koop bij hippe winkels als Lokalinc en Urban Outfitters maar inmiddels ook bij Wehkamp, Hema en via Bol.com. Het bedrijf Impossible in Enschede heeft voor het eerst weer een ouderwetse instantcamera op de markt gebracht. De I-1 is een analoge camera, met het uiterlijk van een oude Polaroid-camera, waarmee acht instantfoto’s kunnen worden gemaakt. Via een app kan de camera groepsfoto’s, selfies of beelden met lange sluitertijden maken. „In de eerste week hebben we er vierduizend verkocht”, zegt Dick Lemmens, directeur van Impossible. „Op dit moment draait de productie in China op volle toeren en worden er tot de herfst nog twintigduizend camera’s gemaakt.”
De prijzen voor deze Classic Polaroid-camera’s liggen tussen de 110 tot 425 euro en een filmpack kost 20 euro. Geen goedkope hobby dus. „We zijn begonnen voor de echte Polaroid-liefhebber”, zegt Lemmens. „Maar we zien de laatste tijd dat de jeugd zich weer interesseert voor analoge fotografie en de directklaarfilm. Onze concurrent Fujifilm kreeg dat al eerder in de gaten. Vandaar dat zij inmiddels al een hele lijn directklaarcamera’s hebben ontwikkeld.”
Een van de meest populaire camera’s van dit moment is de Instax Mini 8 die in 2012 door Fujifilm op de markt werd gebracht en sinds 2014 ook bij de Hema te koop is. „Instax was al groot in Japan”, zegt Marry Jansen, woordvoerder van de Hema. „Onze designers pikten die trend op, wij hebben die camera gelanceerd in december.” Inmiddels is de Instax Mini opgenomen in het vaste assortiment van de Hema en zijn er meerdere varianten te koop, die allemaal een afdruk van 85 bij 55 millimeter produceren als je op de knop drukt. De films worden in twee pakjes van tien stuks verkocht voor 15 euro. Voor jongeren best een flink bedrag. Toch worden de camera en instantfilms juist onder scholieren veel verkocht. „Bij Instagram kan je een mooie filter over een foto leggen om een retrosfeer te creëren”, zegt Jansen. „Zo’n Instax-fotootje heeft diezelfde stijl: de foto’s zijn vaak overbelicht waardoor iedereen er mooi uitziet. Daarnaast is zo’n directklaarfoto iets tastbaars, je kunt het meteen in een agenda of notitieboekje stoppen.”
‘Ineens zien kinderen de waarde van fotografie’
„Kinderen vinden het fijn dat een foto niet meteen verdwijnt in de telefoon of ergens op internet blijft hangen”, zegt Ruben Lacet. De fotograaf, sinds drie jaar werkzaam bij Impossible, geeft geregeld workshops fotografie aan kinderen uit groep 8 van de basisschool. „Ik had het gevoel: de jeugd mist iets. Ik fotografeer met verschillende soorten camera’s. Maar als je een analoge camera niet kent en ook nooit gezien hebt, mis je een belangrijk onderdeel van de fotografie.” De techniek, kijken en nadenken voordat je klikt.
Wanneer Lacet de kinderen in de klas kennis laat maken met een oude Polaroid-camera, snappen ze in eerste instantie niet hoe het werkt. „Ze willen weten waar het geheugenkaartje in de camera zit. Als ik dan uitleg hoe zo’n analoge camera werkt, en de eerste foto is gemaakt, zie je hoe zo’n groepje gaat kijken hoe het negatief zich ontwikkelt.” Daarna zijn de leerlingen ‘helemaal om’. „Doordat ze iets tastbaars maken, zien ze ineens de waarde van fotografie. Ze leren over de magie van het ontwikkelproces en komen erachter dat, wil je een goede foto nemen, je daar de tijd voor moet nemen.”
Dat Fujifilm, met een veel goedkopere instantcamera, meer aanslaat bij tieners dan de ouderwetse Polaroid-camera vindt hij geen probleem. „Ik juich die ontwikkeling toe. Fujifilm is een concurrent, maar hierdoor leren kinderen wel analoog fotograferen en anders kijken.”
Dat jongeren nu, ondanks de vele mogelijkheden voor digitale fotografie op smartphones en iPads, teruggrijpen op analoge fotografie heeft ook met de tijdgeest te maken, meent fotograaf Martijn van de Griendt. Zelf werkt hij nog geregeld met een Polaroid-camera. „Zo’n foto is iets unieks. Er is er maar één van. Het is een soort kunstwerkje. Ik denk dat kinderen zoiets aanvoelen en in dit vluchtige tijdperk graag iets bijzonders willen maken.”
POLAROID IS DOOD, MAAR POLAROID LEEFT
Polaroid Corporation werd in 1937 opgericht door Edwin Land in de VS en specialiseerde zich in fotografie en optische filters. In 1948 werd de eerste Polaroid Land Camera verkocht. Het bijzondere aan deze, en de daarop volgende camera’s was dat de foto direct ontwikkeld werd. Een gebruiker had meteen een print in de hand.
In 1960 introduceerde Polaroid de eerste camera voor een breed publiek. Later volgde o.a. de Polaroid SX-70, de Polaroid 600-Type en de professionele Polaroid 8×10.
In 2001 ging Polaroid Corporation al eens failliet maar het bedrijf maakte een doorstart. In 2008 ging het weer mis na een fraudeonderzoek bij moederbedrijf Petters Group Worldwide. De laatste drie fabrieken in de Verenigde Staten, Mexico en Enschede sloten in datzelfde jaar.
De huidige eigenaar brengt camera’s, ledschermen, printers en tablets op de markt onder de handelsnaam Polaroid. PLR IP Holdings laat die produceren door andere bedrijven. Polaroid-foto’s kunnen alleen nog met de originele Polaroid-camera’s gemaakt worden. Foto’s die temet andere instantcamera’s worden gemaakt heten instantfoto’s, hoewel ‘polaroid’ al heel lang een soortnaam is.
