Premiers naast echte mensen
expositie Portretfotograaf Koos Breukel maakte op verzoek een expositie voor Paleis Soestdijk. Hij selecteerde foto’s die hij niet eerder combineerde.
Arjen Ribbens
18 juni 2016
Mark Rutte, premier sinds 2010, en Mozhdeh Bahmani Firouzi, In 2011 een Iraanse asielzoekster en inmiddels in bezit van een verblijfsvergunning.
Jan Peter Balkenende, premier van 2002 tot 2010, en Marina Ngombo Zinga, ambassadeur van het Nederlands Brandwondencentrum.
Of hij een tentoonstelling wilde maken voor de Blauwe gang in paleis Soestdijk. Portretfotograaf Koos Breukel (53) wist meteen dat het opdracht met beperkingen was. Boren is immers taboe in de muren van het rijksmonument; hij moest het zien te redden met de twaalf aanwezige schilderijhaakjes.
Toen hij zijn tentoonstelling deze week wilde ophangen, bleken die haakjes geen recht te doen aan zijn tentoonstelling. Ze hingen te hoog en de muren rond de ingelijste etsjes en de jachttrofeeën van prins Bernhard – de koppen van een hert en een antiloop – was verkleurd. Breukel heeft alles maar zo gelaten en en zijn foto’s op de grond tegen de muur gezet. „Best mooi”, zegt hij met een lach.
Bal! is van 25 juni t/m 25 september te zien in en rond Paleis Soestdijk in Baarn, di-zo 10-17 uur, toegang 15 euro. Zie: paleissoestdijk.nl
Breukel is een van de veertig deelnemende kunstenaars aan BAL!, een grote tentoonstelling in en rond Paleis Soestdijk, die volgende week zaterdag opengaat. Samensteller Anne van der Zwaag vroeg de kunstenaars een werk te maken dat betrekking heeft op het paleis en zijn vroegere bewoners, van stadhouder Willem III tot prins Bernhard en prinses Juliana.
De Blauwe gang, zo leerde Breukel, is onderdeel van de zogenoemde Baarnse vleugel, de moderne woonruimte die Juliana en Bernhard lieten bouwen in het voormalige appartement van Anna Paulowna, de Russische echtgenote van koning Willem II. De Blauwe gang verbond de koninklijke slaapvertrekken met de werkkamers van het vorstenpaar. In de gang gingen Juliana en Bernhard, die ruim zestig jaar op Soestdijk woonden, vaak met prominente gasten op de foto.
Wim Kok, premier van 1994 tot 2002, en Jan Hoekstra, deelnemer aan de Volendamse kermis.
Dat gegeven inspireerde Breukel om een verzameling foto’s uit zijn archief te lichten die hij niet eerder gezamenlijk toonde: zijn portretten van de zes nog levende premiers van Nederland, van de onlangs 101 jaar oud geworden Piet de Jong tot Mark Rutte. Deze foto’s combineerde hij met portretten uit zijn archief van onbekende Nederlanders: jongeren, een Iraanse asielzoekster en een baby met het syndroom van Down. De selectie maakte hij samen met zijn vrouw, de antropologe Carlien Huijsmans.
Breukel over die opmerkelijke duo-presentaties: „Politici zijn er in mijn ogen vooral voor de mensen die het moeilijk hebben. Door die relativerende combinaties geef ik de premiers iets van hun menselijkheid terug.”
Koffiezetapparaat
Breukel is al bijna dertig jaar portretfotograaf. Hij had tal van kopstukken voor zijn lens, maar werd vooral bekend door zijn studio-opnamen van mensen die op een of andere wijze door het leven getekend zijn: blinden, aidspatiënten, overlevenden van een vliegramp. Dries van Agt was duidelijk bekend met zijn werk. Toen de oud-premier recent voor hem poseerde, zei hij: „U bent eigenlijk psychiater, makker.”
Ook de sessies met de andere bewindslieden staan Breukel bij. Toen hij Lubbers in diens Rotterdamse flat portretteerde, hielp de oud-premier hem met het sjouwen van zijn foto-apparatuur. Wim Kok poseerde in zijn huis in Osdorp. De PvdA-premier klungelde eerst uitvoerig met het koffiezetapparaat, een bezigheid die hem duidelijk niet vertrouwd was.
Rutte, de enige premier die hij in functie portretteerde, ontmoette Breukel in het Torentje. „Duidelijk de minste foto van het stel. Het gaat bij portretfotografie om de kracht van de ontmoeting, een moment dat er iets gebeurt. De een geeft, de ander neemt. Bij Rutte gebeurde er niet zoveel. Hij kwam niet uit zijn rol.”
Tot Breukels ergernis lukte het maar niet om een afspraak te maken met Jan Peter Balkenende. Net toen hij de moed had opgegeven kwam de CDA-premier naar Breukels studio in Amsterdam. „Volledig op zijn gemak, de aardigste van het stel. Op de foto is hij iets aan het vertellen. Op zijn vingers telt hij de argumenten.”
Het meest ingenomen is de fotograaf met de combinatie van Lubbers en Huckleberry Finn Breukel, zijn jongste zoon. „Beiden zijn smart, ondeugend en op een zelfbewuste manier poserend – totaal verwante zielen.”