Tim Walker: The Garden of Earthly Delights
Bosch through the eyes of a fashion photographer
4th November 2017 - 25th February 2018
In the autumn of 2017, Het Noordbrabants Museum will be showing the complete series of 26 photos, The Garden of Earthly Delights, by the world famous fashion photographer, Tim Walker. The extremely impressive photos inspired by Hieronymus Bosch’s (ca. 1450-1516) visual language were commissioned by The Nicola Erni Collection (Switzerland) and have never been shown in a museum before. Walker worked on the series for a year. The dark atmosphere is new for both the photographer and fashion photography, where beauty, health and glamour are normally the focus.
‘Mijn werk is een liefdesbrief aan Jheronimus Bosch’
Fotograaf Tim Walker koos voor een fotoserie jonge modellen, „divers van kleur en gender en ieder met een eigen schoonheid.”Georgette Koning
15 november 2017
Tim Walker noemt zijn fotoserie The Garden of Earthly Delights een keerpunt in zijn ruim twintigjarige carrière. „Het heeft me als fotograaf veranderd. Jheronimus Bosch bracht me op het idee om voor de Pirelli-kalender 2018 louter zwarte modellen te gebruiken. De perceptie van schoonheid is rap aan het veranderen, je kunt niet achterblijven. Het gebeurt nu.”
In januari 2015 krijgt Tim Walker van de Zwitserse kunstverzamelaar Nicola Erni carte blanche voor een foto-project dat ze in haar privé-museum in het Zwitserse Zug wil exposeren. De Britse modefotograaf denkt als inspiratie meteen aan Bosch, en dan vooral aan het middendeel van het beroemde drieluik de Tuin der Lusten met de talloze naakte mensen die samen met dieren en enorme vruchten van het leven genieten. De fascinatie voor Bosch heeft Walker al sinds hij een jongetje was, vertelt hij in een van de zalen van Het Noordbrabants Museum in Den Bosch, waar de 26-delige fotoserie nu geëxposeerd wordt. „Mijn grootvader had een boek waar Bosch in stond en aan de muur hing een sneeuwtafereel met jagers van Bruegel. Het joeg me angst aan, maar omdat het in een veilige omgeving hing raakte ik ermee vertrouwd.”
Tim Walker (1970) is een van de belangrijkste modefotografen van deze tijd. Zijn verhalende foto’s en portretten zijn vaak gesitueerd in fantasierijke decors. Het zijn sprookjes, waarin sinds het Bosch-project niet alleen glamour, maar ook steeds vaker naakt voorkomt, en waarin duisterheid weerklinkt. Want, zegt hij, „ik zie even veel schoonheid in duisternis als licht”.
Zijn werk is opgenomen in de permanente collecties van het Victoria & Albert Museum en de National Portrait Gallery in London en wordt gepubliceerd in de Britse, Amerikaanse en Italiaanse edities van Vogue. „Maar écht, gedurende mijn hele carrière is er nog nooit een Vogue geweest die zei ‘ga een shoot voor ons doen’. Ik ben altijd degene die ideeën voorstelt, en die ze meestal ook deels zelf moet financieren. Om die reden schiet ik commerciële reclamecampagnes.”
Waarom hij in modebladen wil publiceren? „Toen ik als fotograaf begon had ik geen ingang in de kunstwereld. Van kunstfotografie had ik geen notie. Wat ik wel begreep is dat fotografie de tijd waarin we leven moet weerspiegelen. Foto’s alleen maar in een boek publiceren was dus geen optie. Ik wil dat een breed publiek mijn werk ziet. Traditioneel kom je dan terecht bij een blad als Vogue, en dat heeft voor mij goed gewerkt.”
Sensualiteit
Naar aanleiding van zijn Bosch-project bezocht Walker het beroemde drieluik de Tuin der Lusten (ca. 1495-1505) in Madrid in het Prado Museum waar hij, tussen honderden bezoekers, probeerde van dichtbij een glimp van het meesterwerk op te vangen. „Onmogelijk.” Vooral in boeken over Bosch bekeek hij de enorme schoonheid, mysteries en onbegrensdheid van diens werk.
Walker werd geraakt door de intense pure kleuren, en de relaties tussen verschillende rassen. Opvallend voor die tijd, zegt Walker. „Ik vind het uitzonderlijk dat dit toen beschouwd en gevoeld werd als grote schoonheid en sensualiteit. Ergens tussen toen en nu is dat een taboe geworden, such a shame!” Maar Walker ziet dat dit rap wijzigt. „Het is de jeugd die via de kracht van de sociale media uitdrukt dat hun idee van schoonheid aan het veranderen is. Zij zijn nu invloedrijker dan magazines als Vogue die met hun ouderwetse, niet-representatieve standpunten veranderingen blokkeren.”
The Nicola Erni Collection
Walker vertelt dat hij veel tijd heeft besteed aan het zoeken van modellen voor The Garden of Earthly Delights. „In het werk van Bosch zie je veel afwijkende, ouderwetse gezichten.” Wijzend naar een van zijn foto’s: „Kijk, Melanie heeft een krachtig middeleeuws gezicht.” Melanie is Melanie Gaydos, haar gezicht is misvormd door de ziekte ectodermale dysplasie die botstructuur, huid, nagels, tanden aantast. Een ander model, Sam Collet, heeft de haaraandoening alopecia, en is kaal. In zijn fotoserie viert Walker hun kwetsbaarheid en unieke schoonheid.
Op de set ervaarden de modellen dat ook: Walker: „De vijftienjarige Sam zei: ‘Ik sta spiernaakt met een orchidee voor mijn geslacht in een kamer vol mensen maar ik ben zo gelukkig!’” Dertien spraakmakende modellen werden uiteindelijk gecast, onder wie ook Cierra Skye met haar bijzondere renaissance-hoofd en de uit Nederland afkomstige androgyne Jelle Haen.
De naakten van Tim Walker zijn van een ijle schoonheid. „Er zit in de verste verte niets seksueels aan deze foto’s”, zegt hij met nadruk. „Het is een viering van mannelijke en vrouwelijke lichamen en gezichten. Het is genieten van de kunstzinnigheid en schoonheid van Jheronimus Bosch. Het heeft absoluut niks pornografisch. Ik weet niet waarom we het nu zo moeilijk vinden om naar naaktfotografie te kijken. Op Instagram mogen vrouwentepels niet getoond worden en mannentepels wel. Die puriteinse cultuur van tegenwoordig, ik snap het niet. Tegelijkertijd is porno op internet een van de meest winstgevende industrieën. Dat slaat toch nergens op.”
Naakte mannen
Walker vertelt dat hij onlangs naakte mannen fotografeerde voor het magazine Humanity. „Maar grappig genoeg wilden ze het eigenlijk niet publiceren. Uiteindelijk zijn de pagina’s gesealed en moet je ze losknippen om de foto’s te kunnen zien. Idioot toch. En een ander magazine liet me vorige maand weten op het moment geen naakt te publiceren.”
Maar gelukkig verandert er heel veel en heel snel, zegt Walker. „Dat is heel belangrijk, maar het heeft wel schandalig lang geduurd. Cultureel gezien loopt de mode-industrie achter op andere populaire kunstvormen zoals televisie en film die op het gebied van diversiteit al meer representatief zijn dan mode.”
Walker werkte voor de fotoreeks The Garden of Earthly Delights samen met Shona Heath, al twintig jaar zijn vaste setdesigner. De transparante bubbels, mossels met parels en de reuze-aardbeien zijn de sfeerbepalende Bosch-elementen die terugkomen in Walkers foto’s. Op de slangen na – Walker gebruikte levende – wordt een deel van die bijzondere props geëxposeerd in Het Noordbrabants Museum. „Het was nooit onze bedoeling om Bosch exact te kopiëren, dat lukt toch niet en waarom zou je, want het bestaat al. Ik heb zijn werk eigentijds gemaakt. Onze modellen zijn jongeren anno nu, divers van kleur en gender en ieder met een eigen schoonheid. Zie dit werk als onze liefdesbrief aan Bosch.”
Foto Joep Jacobs
Walker wilde per se dat een deel van zijn fotoreeks gepubliceerd werd in een blad. „Dat móest. Ik was dat verplicht aan de modellen. Ik moest er niet aan denken dat hun ongelofelijk gezichten alleen maar te zien zouden zijn in een privé-museum in Zug. De beelden moesten zichtbaar worden in de populaire cultuur.”
Het werd dit maal echter niet de Vogue. „Ze houden daar niet zo van duisternis en naakt.” Het eigenzinnige Britse modemagazine Love plaatste ze wel. Walker is blij dat de hele serie nu ook in Den Bosch is te zien, in het museum nog wel waar vorig jaar een grote Jheronimus Bosch-expositie was. Hij denkt dat de getoonde diversiteit in schoonheid ook hier erg zal aanspreken bij jongeren. “Zij willen de versleten formules niet meer. Echt niet.”
Tim Walker, The Garden of Earthly Delights. Een modefotograaf ziet Bosch. T/m 25 februari 2018 in Het Noordbrabants Museum. Inl: hetnoordbrabantsmuseum.nl
