Je ziet meteen of het gezellig was
Nederland feest NRC vraagt lezers Nederland in beeld te brengen. Op sommige feestfoto’s kun je goed zien dat het feest is, en op andere niet. Maar hoe?
Een muziekcafé waar ik als student nogal veel tijd heb doorgebracht viert binnenkort een jubileum en ik vroeg me af hoe het daar nu zou zijn. Uit de foto’s op de website kreeg je een goede indruk. De ‘ten golden tips for great party photos’ hadden ze zo te zien in de wind geslagen, of het moest het advies zijn geweest om af en toe de camera schuin te houden. Maar het was er overduidelijk een vrolijke boel, iets minder liederlijk dan ik eerst vreesde, en iedereen tot nader order onsterfelijk, al vond ik wel dat al die jongens en meisjes een beetje op elkaar leken. Maar dat zal vroeger, toen ik zelf nog onsterfelijk was, ook wel het geval zijn geweest voor een buitenstaander.
Die foto’s bevestigden weer eens de oude paradox dat ook beroerde foto’s heel effectief kunnen zijn. Je kunt er niet precies je vinger op leggen – want het is meer dan alleen lachende gezichten of dansende mensen – en toch kun je meteen zien dat deze mensen een leuke avond hebben. Misschien is juist het achteloze en onbestudeerde waarmee de foto’s daar gemaakt zijn er een element van. De feestgangers zijn zich wel bewust van de fotograaf, maar die is niet de belangrijkste persoon in de ruimte. Ze zijn vooral met zichzelf bezig.
De beelden ervan die in het collectieve geheugen belandden zijn ook allesbehalve doorgecomponeerd; het zijn merendeels snapshots in zwart-wit en schreeuwen: zet mij op de voorpagina van The New York Post of een andere tabloid. Bianca Jagger die op haar verjaardag op een wit paard over de dansvloer rijdt (het paard met een wit oog van het flitslicht). Andy Warhol met en zonder bril, met lang en kort haar en met streepjesdas en vlinderstrik. Liza Minnelli en Paloma Picasso, het stof in de schijnwerpers boven de volgepakte dansvloer waarvan je vermoedt dat het coke is. En doorkijkjes in de halfduistere separeetjes vol mensen die zweten „omdat ze net iets hadden gedaan of gingen doen”, zoals Grace Jones het noemde. In die tijd kon ze zelf trouwens ook erg mooi zweten.
Als je geen A-list celebrity was kon je er alleen binnenkomen als je een beetje origineel gekleed was. Ter gelegenheid van Halloween ging er dan nog een schepje bovenop met de outfits. Toch hoeft verkleden een feestje niet leuker te maken.
See also De baljurken en bacchanalen van Studio 54 ...
De schilders en architecten en beeldhouwers en ontwerpers maakten hun eigen kostuums van geometrische vormen, fabeldieren of vreemde machines, waarbij het enige criterium was dat ze ‘waarlijk origineel’ moesten zijn. Lyonel Feininger ging als twee rechthoekige driehoeken, Paul Klee als zijn eigen schilderij, oprichter Walter Gropius als Le Corbusier en Kandinsky als een zendmast. Ze wisten vast dat ze geschiedenis schreven, maar op de iconische foto’s van deze „groteske menagerie”, zoals een Hongaarse Bauhaus-leerling de ballet-achtige muziekfeesten in de jaren twintig van de vorige eeuw noemde, wordt niet erg veel gelachen.
Van die andere Bauhaus-feestjes, zoals het gemengd zwemmen in de zomer, zijn dan weer geen foto’s bewaard. Daarover ging het gerucht dat sommige leden hun badkostuum expres thuis lieten. Dit stukje eindigt dus met het raadsel intact: op sommige foto’s kun je goed zien dat het feest is, en op andere niet, of zie je dan juist dat het geen feest is? Maar waardoor het komt, blijft onduidelijk. Je moet erbij geweest zijn om te weten hoe het was.
NRC wil dit jaar een tijdsbeeld neerzetten van Nederland met de jaarlijkse fotowedstrijd voor lezers. Lezers sturen elke maand foto’s in aan de hand van een thema. In mei is dat ‘Nederland feest’; op deze pagina een selectie uit de foto’s die tot nu toe binnen zijn gekomen. Deelnemen kan tot 31 mei 17.00 uur; de winnaar wordt half juni bekendgemaakt.
Het thema in juni is ‘Nederland eet’.
Zie: nrc.nl/fotowedstrijd
Blik op de inzendingen van de maand mei, met als thema ‘Feest’, door Kees van de Veen
3 dagen geleden
Op zoek naar een extra verhaaltje in het feestgedruis
Nederland is een erg koningsgezind volk, zag Kees van de Veen toen hij de reeds ingezonden ‘Feest- foto’s van de maand mei bekeek. Zijn scherm sloeg zowat oranje uit van alle Koningsdag-beelden. Ook veel blije, geschminkte kindergezichten kwamen voorbij. Van de Veen, die in het verleden onder meer in de prijzen viel bij de World Press Photo en de Zilveren Camera, werd er zelf zowaar vrolijk van.
Waar hij wat minder vrolijk van werd: foto’s van aangeklede huisdieren, of simpelweg een portret van iemand met een hoedje op. Ook grotere overzichtsfoto’s konden hem niet echt raken. „Dan is er wel gefotografeerd op een feest, maar vaak veel te letterlijk. Je ziet een optocht, en dat is het. Maar het mag wel iets meer zijn. Een extra laag. Iets meer gevoel.”
‘Iets meer’ zag hij bijvoorbeeld wel bij de foto van George Meijers, Carnaval. „Je ziet een man met een pruik en een trompet op de fiets. Op de achtergrond misschien iets van een optocht. Maar wat de foto interessant maakt: doet die man mee aan die optocht? Waarom rijdt hij daar? Is hij wat vergeten en moet hij snel nog wat ophalen? Er zit een extra verhaaltje in het feestgedruis.”
Ook Carnaval in ’t Paerehat in Zeeland, van Hanneke van der Warf, heeft iets extra’s. „Die mannen en die pop maken waarschijnlijk deel uit van een optocht. Maar ook die vrouw met de camera krijgt veel ruimte in het beeld. En terecht. Het lijkt zo wel of ze bij de groep hoort, met die rode poncho en die kleurige broek. Doordat zij erbij staat is de foto veel meer dan alleen de registratie van een optocht.”
Iets anders
Heel iets anders is Eindelijk gezinshereniging van deze Eritrese familie, van Rachel. „Heel leuk dat iemand zoiets instuurt. Had ik zelf nooit aan gedacht, maar dit is ook een blije gebeurtenis, natuurlijk. Een heel ander soort feest. Misschien niet de allerbeste foto, maar gewoon een gezellig, vreugdevol groepsportret. Leuk, die man rechts, mooi in het pak, met die stropdas die een beetje z’n eigen gang gaat. Heel aandoenlijk.”
Nog een foto van een ander soort feest: Hoogtijdag, van Sjonge. „Mooi beeld, je kan nog net zien dat daar mensen bezig zijn op het balkon. Wat zou het zijn? Een vrijdagmiddagborrel, een afstudeerfeest? Mooie kleuren bij elkaar. Goed gezien, al die lijnen en die vakjes. Het is bijna architectuur.”
Boem!
Een foto die hij zeker wil vermelden: Tranen van geluk, van Anne Geluk. „Elke fotograaf die bij Koningsdag was, zou deze gemaakt willen hebben. Wat een mooi moment! Die blik van de prachtige Maxima, en dat kind eronder. Jammer dat haar neus er net niet helemaal op staat, maar dat maakt het ook wel weer heel echt. Boem! Dit is het moment. Prachtige foto. En als dat meisje echt de dochter is van Anne Geluk dan is de titel ook erg goed gekozen!”
Kleiner, persoonlijker
Het moment – dat is precies waar het om gaat, zegt Van de Veen. „Hét moment dat het feest samenvat, dat eruit springt. Het moment dat je voelt. Een overzichtsfoto maakt het vaak te afstandelijk, te algemeen. Maak het wat kleiner, persoonlijker. Een examenfeest, een verjaardag bij opa en oma. Het hoeft helemaal geen carnaval of Koningsdag te zijn. Al kan je dan, met een beetje geluk, natuurlijk ook de mooiste foto’s maken. Kijk naar die van Maxima.”
Jos Jägers