In the room, photo essay by Francesca Cesari A secluded and silent place where a mother puts her child to sleep through breast-feeding. The transition between waking and sleeping, as the fulfillment takes over every resistance and distraction. The mother’s solid presence consciously supporting the baby’s passage into unconsciousness, renewing...
Moederlijke liefde of plicht?
Is het geven van de borst nog van levensbelang? De foto’s van Cesari gaan voorbij het eeuwenoude debat. Die tonen intiem en teder contact.
Rosan Hollak
21 mei 2019
Het ziet er vredig uit, heerlijk zelfs, zo dicht tegen moeder aan. Bij het zien van de foto’s van de Italiaanse fotografe Francesca Cesari is het nauwelijks voor te stellen dat er überhaupt discussie bestaat over het geven van borstvoeding. Zo intiem, zinnelijk en teder zijn de beelden uit haar fotoserie In the room, waarvoor ze vrouwen in Italië fotografeerde.
Sommige foto’s doen denken aan de Virgo lactans, de vroege voorstellingen van de maagd Maria die Jezus de borst geeft. Maar zo ‘verheven’ en ‘natuurlijk’ wordt lactatie niet gevonden. Nog steeds zijn er fervente voor- en tegenstanders in het debat over borstvoeding, en ook vroeger verschilde men van mening. „Borstvoeding geven was doodnormaal, maar nooit vanzelfsprekend”, schrijft Corien van Zweden in het vorige week verschenen Borsten. De levensloop van een intiem lichaamsdeel. Eeuwenlang was er voor pasgeborenen nauwelijks iets wat moedermelk kon vervangen. Maar, zo schrijft ze, „er zijn altijd moeders geweest bij wie het geven van borstvoeding niet lukte of die er om wat voor een reden dan ook geen zin in hadden.” Het verschilde per tijd en cultuur of men het eigenlijk wel acceptabel vond dat een vrouw haar eigen kind voedde.
Afgezien van de introductie van de flesvoeding, aan het eind van de negentiende eeuw, was het in Europa voor vrouwen van stand een gebruikelijke keus om de borstvoeding uit te besteden aan een min of professionele voedster. Er werd soms zelfs met veel dedain en afkeer over het voeden gesproken, schrijft Van Zweden. „Van de Britse koningin Victoria bijvoorbeeld is bekend dat ze borstvoeding geven minderwaardig en afschuwelijk vond.”
Foto Francesca Cesari
Naar het platteland
Ook eerder, al halverwege de achttiende eeuw, was het al gebruikelijk om in hogere kringen de ‘maagdelijke’ borst zoveel mogelijk te sparen. Zo schrijft Marilyn Yalom in A History of the Breast dat het rond die tijd gebruikelijk was om Parijse baby’s voor hun voeding naar het platteland te sturen. „Van de 20.000 kinderen die in 1780 in Parijs werden geboren, kreeg minder dan 10 procent thuis borstvoeding”, aldus Yalom. Gek genoeg, schrijft ze, veranderde dat beeld binnen twintig jaar: in 1801 werd geschat dat de helft van de Parijse baby’s en tweederde van de Britse baby’s door hun eigen moeder werden gevoed. De reden? De politiek. Rond die tijd beweerden meerdere wetenschappers en filosofen – inderdaad, mannen – dat borstvoeding niet alleen gezond zou zijn voor het kind, maar ook voor ‘de staat’. Zo schreef Jean-Jacques Rousseau in Emile (1762) dat het geven van de borst niet alleen de band tussen vrouw en kind zou versterken, het zorgde er ook voor dat het gezin als eenheid beter zou gaan functioneren, wat weer goed was voor de samenleving. Deze ‘zoog-trend’ nam gedurende de Franse Revolutie zelfs mythische proporties aan: een moeder die haar kinderen de borst gaf, zette zich in voor het belang van de Republiek.
Een overdreven idealisering van het moederschap? Zeker. Toch kun je je afvragen of deze manier van denken niet nog altijd meespeelt in het huidige debat. Want ook al wordt er nu vooral gewezen op het belang van moedermelk als bron van voedingsstoffen, ergens speelt het idee van ‘de gevende, zichzelf opofferende vrouw’ nog altijd een rol. Alleen, wie kijkt naar deze foto’s van Cesari kan één ding concluderen: met burgerplicht heeft dit intieme contact tussen moeder en kind weinig te maken.
Foto Francesca Cesari
Foto Francesca Cesari
Nog steeds zijn er fervente voor- en tegenstanders in het debat over borstvoeding, en ook vroeger verschilde men van mening.
Foto Francesca Cesari
Foto Francesca Cesari
Foto Francesca Cesari
Eeuwenlang was er voor pasgeborenen nauwelijks iets wat moedermelk kon vervangen. Maar er zijn altijd moeders geweest bij wie het geven van borstvoeding niet lukte of die er om wat voor een reden dan ook geen zin in hadden.
Foto Francesca Cesari
Foto Francesca Cesari