Toon Michiels - Alleen het onderweg zijn telt ...

Tussen 1996 en 2007 reisde fotograaf Toon Michiels (1950), geïnspireerd door Cees Nootebooms De Omweg naar Santiago meer dan tien keer heen en weer tussen Den Bosch en Santiago de Compostela in Spanje. Onderweg kroop hij met zijn camera subtiel onder de huid van het moderne leven.

Toon Michiels maakt in een krachtige en onverwisselbare stijl zijn karakteristieke en vaak verbluffende opnamen. Hij legt zo ogen-schijnlijk banale situaties vast, of nietige culturele sporen, waarbij hij geregeld op onverwachte spirituele situaties stuit. Niet voor niets bevat zijn fotografisch universum afdrukken met ezels, duiven, lammeren, schapen, kerken, kruizen, ladders en trappen.



Plots staan we zelfs face to face met een zegenende Jezus midden op een parkeerplaats bij Poitiers. Daar staan binnen de strakke, witte, kaders van de vakken vrachtwagens ritmisch in het gelid. Op de achterzijde van één Spaanse truck is een veelkleurige afbeelding van die zegenende Christus aangebracht. Een groot religieus werk van Murillo of Zurbarán dat lijkt neergedaald in het hedendaagse, internationale vrachtverkeer. Onwaarschijnlijker kan het haast niet.

Tegelijkertijd zien we dat Michiels een opmerkelijk kader heeft gekozen: Christus staat namelijk bijna letterlijk tegen de linker-zijde van het beeld. Door die bewust perifere plaatsing krijgen de parkeerplaats en het landschap aan de rechterkant een extra weids accent. Bovendien heeft Michiels een pijl die de rijrichting aangeeft opzettelijk rechtsonder in beeld gebracht. Zo krijgt de afbeelding, met al die contrapunten, een sterke compositorische spanning.



Alle foto’s zijn met grote zorgvuldigheid gemaakt. Uit meerdere opties kiest Michiels heel bewust één perspectief of één standpunt. Hij kijkt als een schilder naar maximalisering van effecten en tilt - overdrachtelijk - regelmatig het gewone op. Tijdens het registreren wordt het morsige, slechte, vieze of zwakke subtiel getransformeerd. Alles in deze schepping is van waarde: het nietige én het kosmische. Michiels dwingt kijkers zó in wezen om anders te kijken. Kunnen we zoiets waarnemen in het echt of worden we als kijker totaal gemanipuleerd? Michiels schildert met zijn camera, haast achteloos.

Toon Michiels is geen gewone pelgrim. In navolging van de protagonist van Nooteboom reist hij vooral om te reizen. Hij is bij voorbaat niet in één doel, het trekken langs de officiële camino, geïnteresseerd. Juist in het afwijkende én ongewone op bijwegen en omwegen vindt Michiels zijn inspiratie.



Op verrassende wijze verbindt Michiels, die ongelooflijk veel gevoel voor ter zake doende details heeft, telkens weer het banale met het sacrale, het kleine met het grote, heden met verleden, het delicate met het grove, het vertrouwde met het exotische, het spuuglelijke met het buitengewoon fraaie.

Al reizende bouwen zijn sensitieve ogen weloverwogen aan een allesomvattend fotografisch oeuvre. In filosofische zin is de route zelf de rode draad. Michiels reizen tussen Den Bosch en Santiago de Compostela zijn metaforen voor het leven zelf. In die wereld wordt na verloop van tijd alles relatief, alles betrekkelijk. Alleen het onderweg zijn telt.
___
Dutch photographer Toon Michiels: 'Alleen het onderweg zijn telt'
('Only being on the road really matters')