Borderline, the Frontiers of Peace strives to show the results of a historical change that has taken place over the last decades in Europe.
Since the signature of the Schengen Agreements in 1985, the borders of most of the European continent have been erased little by little from the landscapes and people’s imaginations. These Agreements are a giant leap in the progressive unification of Europe and the emergence of a European conscience.
Today, with 26 countries belonging to the Schengen Area, 16,500 km of borders can be freely crossed. The attribution of the Nobel Peace Prize to Europe in 2012 has confirmed the historical importance of this slow, almost imperceptible, but radical change.
With the help of a GPS and detailed maps, I have conducted many trips along these "erased" borderlines, with the intention of capturing the essence of these now-peaceful crossings.
Even if sometimes these pictures have been taken thousands of km away from each other, they all provide images that are far from the stereotype that we tend to associate with the notion of border. What is a border anyway?
Vrijheid zonder grenzen
FOTODOCUMENT
Wie herinnert zich niet het urenlange wachten in een eindeloze file bij een grensovergang? Zonder airconditioning in de hitte gedwee de orders opvolgen van een barse douanebeambte met een roedel herdershonden in zijn kielzog, het was een onontkoombaar ritueel als je per auto naar het buitenland reisde. Wat een verschil met nu. Alleen het gratis sms’je van je provider op je mobiele telefoon wijst je er nog op dat je een EU-grens bent overgestoken.
Fotograaf Valerio Vincenzo (Napels, 1973) herinnert zich nog hoe nerveus zijn ouders waren als ze bij de Italiaans-Franse grens stonden te wachten, en hoe hij later als jonge reiziger ongeschoren en met wilde manen instant wantrouwen opwekte bij de slagbomen. Hij ervoer het als bevrijdend toen in 1985 de landsgrenzen met bijbehorende controles verdwenen.
Revolutionair
Sinds de ondertekening van het Schengen-verdrag zijn de grenzen van het grootste deel van Europa stukje bij beetje gewist uit het landschap en de herinnering van mensen. Het Schengen-gebied van 26 landen omvat 4 miljoen vierkante kilometer, dooraderd met 16.500 kilometer aan (open) grenzen. Het gebied strekt zich uit van de Noordkaapse kliffen in Scandinavië tot aan het eiland Malta, en van het Iberisch schiereiland tot aan de Finse golf. Als Europees reiziger kun je je er vrijelijk in voortbewegen zonder identiteitscontroles.
Frankrijk, Duitsland en de Benelux-landen tekenden destijds als eerste het verdrag om hun grenzen geleidelijk open te stellen voor het vrije persoonsverkeer. Daarna volgden de andere landen. Het is een trage, nauwelijks waarneembare verandering, maar daardoor historisch niet minder revolutionair. Europa heeft een woelig verleden waarin naties oorlogen vol littekens en loopgraven met elkaar uitgevochten. Territoria werden afgebakend, grenzen opgeworpen en gecontroleerd.
Het verdrag van Schengen wordt gezien als een belangrijke stap voorwaarts op weg naar een echt verenigd Europa. Waar elders ter wereld religieuze en territoriale conflicten leidden tot geweld en grenzen, ging Europa voor vrijheid en openheid. In 2012 kreeg de EU dan ook, midden in crisistijd, de Nobelprijs voor de Vrede.
Frankrijk, Duitsland en de Benelux-landen tekenden destijds als eerste het verdrag om hun grenzen geleidelijk open te stellen voor het vrije persoonsverkeer. Daarna volgden de andere landen. Het is een trage, nauwelijks waarneembare verandering, maar daardoor historisch niet minder revolutionair. Europa heeft een woelig verleden waarin naties oorlogen vol littekens en loopgraven met elkaar uitgevochten. Territoria werden afgebakend, grenzen opgeworpen en gecontroleerd.
Het verdrag van Schengen wordt gezien als een belangrijke stap voorwaarts op weg naar een echt verenigd Europa. Waar elders ter wereld religieuze en territoriale conflicten leidden tot geweld en grenzen, ging Europa voor vrijheid en openheid. In 2012 kreeg de EU dan ook, midden in crisistijd, de Nobelprijs voor de Vrede.
‘Idiote bedreigingen’
Vorige maand bestond het akkoord van Schengen dertig jaar. Een feestje waard, vonden de prominente politici die naar Brussel afreisden om daar met Jean-Claude Juncker en Martin Schulz het glas te heffen. Elf bronzen sterren werden toegevoegd aan het ‘column of nations’-monument dat pal voor het Europacentrum staat; symbool voor de Schengen-landen. Toch wilde de sfeer er maar niet in komen.
Want het vertrouwen in een open Europa wankelt door de massale toestroom van Noord-Afrikaanse vluchtelingen. Als ze eenmaal voet op Europese bodem hebben gezet, vaak in een Italiaanse haven, kunnen ze daarna eindeloos ronddolen door de overige EU-landen. Griekenland gebruikte dit gegeven in maart zelfs nog als chantagemiddel: als Europa haar financiële steun zou stopzetten, zou Griekenland de grenzen opengooien en massa’s vluchtelingen verwelkomen om uit te zwermen over de rest van Europa. En zat daar dan af en toe een IS-strijder tussen: eigen schuld, dikke bult. Rutte noemde dat toen ‘idiote bedreigingen’.
Want het vertrouwen in een open Europa wankelt door de massale toestroom van Noord-Afrikaanse vluchtelingen. Als ze eenmaal voet op Europese bodem hebben gezet, vaak in een Italiaanse haven, kunnen ze daarna eindeloos ronddolen door de overige EU-landen. Griekenland gebruikte dit gegeven in maart zelfs nog als chantagemiddel: als Europa haar financiële steun zou stopzetten, zou Griekenland de grenzen opengooien en massa’s vluchtelingen verwelkomen om uit te zwermen over de rest van Europa. En zat daar dan af en toe een IS-strijder tussen: eigen schuld, dikke bult. Rutte noemde dat toen ‘idiote bedreigingen’.
Vrede en integratie
Grenzen kunnen belemmeren en opsluiten, maar ook beschermen en beschutten. In Europa slaat de twijfel toe.
Fotograaf Valerio Vincenzo, overtuigd Europa-fan, twijfelt allerminst. Hij noemde zijn project Borderline, the Frontiers of Peace. Voor hem zijn de grenzen symbool geworden van vrede en integratie. Zijn idyllische foto’s tonen de vreugde van een grenzeloze vrijheid, zonder norse douaniers die wantrouwen uitwasemen. Elke foto toont precies waar de grenslijn tussen de landen van het Schengen-gebied loopt: een rivier, tankstation of gebergte.
Hij kwam op het idee toen hij in 2007 in Frankrijk op pad was voor een reportage en Belgisch grondgebied betrad. Zijn gps gaf de Franse straten tot op de meter nauwkeurig aan, tot waar hij een onzichtbare grens overging. Daar waar België begon, was het grijs gebied. Gefascineerd begon hij de Europese grensgebieden met Google Earth te verkennen. Daarna trok hij er te voet heen, in gezelschap van gps, gedetailleerde kaarten en een gids. Zijn doel: de essentie tonen van deze vredige overgangen. Een grens is ook maar iets kunstmatigs, zei hij in een interview. De mensen aan weerszijden verschillen niet wezenlijk. De zon schijnt boven beider hoofden, of niet.
De mens kan zijn territorium willen afbakenen met grenzen, maar daar trekt de natuur zich niets van aan. Een boom reikt tot aan de hemel in het ene land, maar wortelt in het andere. En het water in de zee stroomt niet gehinderd door welke grens dan ook.
![]()
Fotograaf Valerio Vincenzo, overtuigd Europa-fan, twijfelt allerminst. Hij noemde zijn project Borderline, the Frontiers of Peace. Voor hem zijn de grenzen symbool geworden van vrede en integratie. Zijn idyllische foto’s tonen de vreugde van een grenzeloze vrijheid, zonder norse douaniers die wantrouwen uitwasemen. Elke foto toont precies waar de grenslijn tussen de landen van het Schengen-gebied loopt: een rivier, tankstation of gebergte.
Hij kwam op het idee toen hij in 2007 in Frankrijk op pad was voor een reportage en Belgisch grondgebied betrad. Zijn gps gaf de Franse straten tot op de meter nauwkeurig aan, tot waar hij een onzichtbare grens overging. Daar waar België begon, was het grijs gebied. Gefascineerd begon hij de Europese grensgebieden met Google Earth te verkennen. Daarna trok hij er te voet heen, in gezelschap van gps, gedetailleerde kaarten en een gids. Zijn doel: de essentie tonen van deze vredige overgangen. Een grens is ook maar iets kunstmatigs, zei hij in een interview. De mensen aan weerszijden verschillen niet wezenlijk. De zon schijnt boven beider hoofden, of niet.
De mens kan zijn territorium willen afbakenen met grenzen, maar daar trekt de natuur zich niets van aan. Een boom reikt tot aan de hemel in het ene land, maar wortelt in het andere. En het water in de zee stroomt niet gehinderd door welke grens dan ook.
